Nie popełnił przestępstwa, a przesiedział wiele lat w strzelińskim więzieniu...

Spędził w więzieniu 18 lat jako rzekomy sprawca gwałtu i brutalnego morderstwa 15-letniej dziewczyny. Od początku przekonywał, że jest niewinny. Decyzją sądu w ubiegłym tygodniu Tomasz Komenda został warunkowo zwolniony i opuścił mury więzienia. Sprawę szczegółowo relacjonowały media w całym kraju. Część kary mężczyzna odbywał w strzelińskim Zakładzie Karnym. Czy po tak długiej izolacji i latach koszmaru ma szanse na normalne funkcjonowanie?

Za gwałt i zabójstwo 15-letniej Małgosi Kwiatkowskiej Tomasz Komenda został skazany na 25 lat pozbawienia wolności. Do zbrodni doszło w nocy z 31 grudnia 1996 roku na 1 stycznia 1997 roku. W jednej z dyskotek w Miłoszycach niedaleko Jelcza Laskowic odbywała się wówczas zabawa sylwestrowa, na którą wybrała się 15-letnia dziewczyna.

Wiadomo, że tuż po północy do Małgosi, która stała na zewnątrz, podszedł chłopak. Mówił, że ma na imię Irek i jest jej bratem, chciał ją zabrać do domu. 15-latka poszła z nim. Do domu jednak nigdy nie wróciła.

Następnego dnia rozpoczęły się poszukiwania dziewczyny. Jej ciało znaleziono na podwórku jednej z posesji. 15-latka miała na sobie tylko skarpetki. Tomasz Komenda został wytypowany jako jeden ze sprawców zbrodni. Do aresztu trafił w 2000 roku. Trzy lata później został skazany na 25 lat więzienia.

Część kary mężczyzna odbywał w Zakładzie Karnym w Strzelinie. W związku z tym skontaktowaliśmy się z rzecznikiem strzelińskiego ZK Agnieszką Surmą, aby się dowiedzieć, czy zakład karny zadbał o bezpieczeństwo odbywania kary dla skazanego, jednak nie uzyskaliśmy żadnych informacji w tej sprawie. Nie wiadomo też, ile skazany przebywał w Strzelinie, ani jak zmieniał się przez te lata.

Nic wspólnego ze zbrodnią

W czasie śledztwa Komenda przekonywał, że noc sylwestrową, gdy doszło do zbrodni, spędził we Wrocławiu. Jego wersję miało potwierdzić 12 osób. Dowody, które zaważyły na jego skazanie, wskazywały na to, że to on był sprawcą. Był to kod DNA zabezpieczony z włosa znalezionego na czapce pozostawionej na miejscu zbrodni, który był zbieżny z kodem Komendy, ślad zapachowy z czapki oraz odcisk uzębienia. Na ciele 15-latki były ślady ugryzień, które pasowały do uzębienia Komendy. Obecnie jednak śledczy są pewni, że Tomasz Komenda został skazany niesłusznie i nie miał ze zbrodnią nic wspólnego.

Śledztwo w sprawie zabójstwa Małgosi umorzono. W 2016 roku prokuratorzy wrócili do sprawy. Początkowo działania prowadzili w tajemnicy i analizowali kilkanaście tomów akt sprawy sprzed lat. W czerwcu 2017 roku okazało się, że związek ze śmiercią nastolatki może mieć Ireneusz M., mężczyzna kilkukrotnie skazywany za gwałty. M. jest teraz podejrzany o zgwałcenie i zabójstwo dziewczyny.

Wniosek prokuratury o przerwę w odbywaniu kary rozpatrywał sąd penitencjarny przy Sądzie Okręgowym we Wrocławiu. Decyzją sądu w czwartek, 15 marca 42-letni Tomasz Komenda opuścił mury więzienia. Zastosowano wobec niego instytucję warunkowego przedterminowego zwolnienia. Mężczyzna z pewnością będzie się starał o wysokie odszkodowanie.

Nie potrafi funkcjonować?

Ponieważ rzecznik ZK w Strzelinie nie chciała rozmawiać z mediami, o tym co mogło się stać w tym czasie z Tomaszem Komendą zapytaliśmy psychologa spoza zakładu karnego.

Jak podkreśla Elżbieta Kasprzyszak, dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Strzelinie, każda izolacja wywołuje nieodwracalne zmiany w osobowości. Prawdopodobnie jest tak również w przypadku Tomasza Komendy. - Myślę, że ten człowiek czuje się trochę jak w Matriksie. Przez 18 lat, on tak naprawdę nie decydował o sobie. Poszedł do więzienia w wieku, w którym rozpoczyna się dorosłe życie, a człowiek jest za siebie odpowiedzialny. Wykonuje normalne, codzienne czynności, których skazany został pozbawiony. Nagle wyszedł z więzienia i okazuje się, że musi wyjść na ulicę. Taki człowiek się boi, bo nie wie, jak ma się zachować na wolności – tłumaczy psycholog.

Zaznacza, że prawdopodobnie Tomasz K. ukończył szkołę specjalną. Jest to kolejna trudność, gdyż taka osoba może być niepełnosprawna intelektualnie. - Musi zrobić zakupy, zadbać o siebie, poszukać pracy, podjąć pierwszą pracę w wieku 42 lat. Pomijam czy był skazany słusznie, czy nie, każda izolacja od 6 do 8 lat powoduje nieodwracalne zmiany w psychice. Wydaje mi się, że wychodząc na wolność, Tomasz K. ma olbrzymie wsparcie ze strony matki, która stoi za nim murem i odwiedzała go w więzieniu – dodaje.

Kasprzyszak wyjaśnia, że proces resocjalizacji, który odbywa się w ZK, może przynieść pozytywny efekt i skazany będzie starał się prawidłowo funkcjonować. Ale może też być tak, że człowiek nie potrafi już funkcjonować i zrobi coś, za co wróci do więzienia. - Tam, paradoksalnie, może być...
Więcej w wydaniu papierowym.