Śmierć leży w ziemi

Latem saperzy mają więcej zgłoszeń. W ciepłe dni prowadzonych jest wiele inwestycji, budów i prac na polach. Ostatnio wojsko wzywane było do usunięcia granatów moździerzowych z gruntów rolnych w Strużynie niedaleko Przeworna, Karczynie (gmina Kondratowice), Jagielnie (gmina Przeworno) i Siemianowie koło Borowa. Jakie przedmioty są najczęściej znajdowane w okolicach Strzelina?

– Różne, ponieważ różnego rodzaju uzbrojenie było używane podczas działań wojennych. Najczęściej są to granaty moździerzowe kalibrów 81 i 82 milimetrów oraz pociski artyleryjskie. Niewybuchy pochodzą głównie z Niemiec i Rosji – opowiada kapitan Paweł Romek z 1. Pułku Saperów w Brzegu.

Niewybuchy, np. bez zapalnika, niektórzy kolekcjonerzy militariów uważają za niegroźne. Zdjęcia często umieszczają na Facebooku. Znane są przypadki, kiedy pasjonaci ukrywali elementy broni lub amunicji na terenie własnej posesji. Według saperów działania takie są karygodne. Wiele rodzajów amunicji posiada podwójne zapalniki, a materiał inicjujący w spłonkach jest aktywny przez wiele lat.

– Widoczny brak zapalnika może być mylny. Jego aktywna część może znajdować się w środku. Poza tym materiał wybuchowy jest związkiem chemicznym, w którym działanie czasu i warunków atmosferycznych powoduje jego nieprzewidywalność. Działania takich internetowych znawców są bardzo niebezpieczne i powodują zagrożenie dla ludzi znajdujących tego rodzaju przedmioty – przekonuje kapitan.

Do dziś wojskowym udaje się odnaleźć w dobrym stanie ładunki wybuchowe, granaty czy pistolety ukryte podczas wojny w stodołach, przydrożnych kapliczkach lub przęsłach mostów. Wiele z nich posiadało zapalnik gotowy do odpalenia. Niemiecki trotyl przechowywany w impregnowanych osłonach może być aktywny nawet przez 80 lat. Podobnie jak niezawilgocony tetryl lub piorunian rtęci, którym napełniano spłonki.

– Oczywiście znajdujemy ładunki ukryte pod mostami. Podczas działań wojennych tego rodzaju budowle były przygotowywane do wysadzenia. Część z nich zostało zniszczonych, a pozostała część jest do dziś zaminowana – tłumaczy kapitan Romek.

Zdarzają się też akcje wydobycia olbrzymich ton amunicji. Jedną z najtrudniejszych było wydobycie bomb lotniczych na polach w Podgaju w gminie Kondratowice. Likwidacja niewybuchów trwała trzy dni i była dosyć niebezpieczna. Dlaczego?

– Znaleziona tam amunicja była przygotowana do wysadzenia. Jednak z jakichś powodów do tego nie doszło. Zagrożenie stwarzały założone ładunki w postaci niemieckich kostek materiału wybuchowego o masie 200 gram i zapalniki z przewodami – kończy dowódca.

Znaleziono wówczas: bombę lotniczą SC-50 - 27 sztuk, bombę lotniczą SD-50 - 16 sztuk, bombę SD-70 - 14 sztuk, bombę SD-1- 18 sztuk, granaty ręczne RPG 40 – dwie sztuki, granaty Eihandgranate - dwie sztuki, pocisk artyleryjski kalibru 88 mm - 1 szt oraz materiał wybuchowy w kostkach 200 gram - cztery sztuki.