Między chwałą a kryzysem Rzeczypospolitej

O potędze Rzeczypospolitej, husarskich zwycięstwach i męczeństwie św. Andrzeja Boboli opowiadał płk prof. Mieczysław Struś podczas wykładu w Przewornie. Wybitny naukowiec – wynalazca, m.in. twórca biopaliwa, przybliżył zebranym obraz dawnej Polski, uwikłanej w wojny na wielu frontach, targanej konfliktami wewnętrznymi oraz walczącej o przetrwanie swojej tożsamości.

W Gminnym Ośrodku Kultury w Przewornie, 9 marca, odbyła się prelekcja płk. prof. Mieczysława Strusia pt. "Sytuacja społeczno-militarna na Kresach Rzeczypospolitej w czasach św. Andrzeja Boboli". Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach Klubu Piastowskiego „Myśląc Polska” we współpracy z Klubem Społeczno-Politycznym „Spotkanie i Dialog”.

 

Łatwy cel dla obcych mocarstw

Spotkanie otworzył ks. dr hab. Tomasz Błaszczyk, proboszcz parafii w Przewornie i twórca Klubu Piastowskiego „Myśląc Polska”. W swoim wprowadzeniu podkreślił, że przełom XVI i XVII wieku był okresem świetności Rzeczypospolitej, choć jednocześnie stanowił punkt zwrotny, który miał tragiczne konsekwencje dla dalszych dziejów państwa.

– Na tronie polskim zasiadali wówczas przedstawiciele dynastii Wazów: Zygmunt III Waza oraz jego synowie – Władysław IV i Jan Kazimierz. Jednak decyzje polityczne tych władców, a zwłaszcza dążenie do absolutyzmu i angażowanie Rzeczypospolitej w wojny, osłabiły kraj na arenie międzynarodowej – mówił ks. Błaszczyk.

Zwrócił uwagę na rosnącą anarchię w strukturach państwowych i coraz większe znaczenie sejmików ziemskich, które zaczęły przejmować uprawnienia sejmu walnego. W efekcie chaos polityczny i wewnętrzne podziały doprowadziły do sytuacji, w której Rzeczpospolita stała się łatwym celem dla obcych mocarstw.

– Państwo było uwikłane w wojny z Turcją, Moskwą i Szwecją, a także zmagało się z powstaniami kozackimi, które w 1648 roku doprowadziły do wielkiej wojny polsko-kozackiej – podkreślał duchowny.

Ks. dr Tomasz Błaszczyk w drugiej części wystąpienia przedstawił zebranym prelegenta. Poinformował, że urodził się on w Jaworze, ukończył technikum samochodowe w Legnicy, a następnie studiował w Wojskowej Akademii Technicznej. Kontynuował służbę wojskową, osiągając liczne stanowiska dowódcze i naukowe, m.in. w Wyższej Szkole Oficerskiej we Wrocławiu. Po przejściu w stan spoczynku związał się z Politechniką Wrocławską, gdzie zajmuje się badaniami nad biopaliwami oraz odnawialnymi źródłami energii. Jest również wynalazcą nowego rodzaju biopaliwa i organizatorem wielu rajdów naukowo-ekologicznych oraz historycznych.

Bito go, przypalano ogniem, wycinano mu skórę

Płk. prof. Mieczysław Struś rozpoczął wystąpienie od przypomnienia słów św. Jana Pawła II i Józefa Piłsudskiego: „Narody, które nie znają swojej historii, nie są warte teraźniejszości, a tym bardziej przyszłości”.

Podkreślił, że św. Andrzej Bobola działał w czasach, gdy Rzeczpospolita była państwem rozdartym przez wojny i podzielonym religijnie. Przedstawił genealogię rodu Bobolów, sięgającą XIII wieku oraz ich zaangażowanie w życie polityczne i społeczne Rzeczypospolitej.

– To był ród średniowieczny, szlachecki, którego kolebką były ziemie śląskie. Przez wieki Bobolowie pełnili ważne funkcje państwowe i kościelne. Św. Andrzej Bobola był postacią wybitną, gorliwym jezuitą, znanym ze swojej działalności misyjnej – mówił prof. Struś.

Prelegent szczegółowo przedstawił dramatyczne losy Andrzeja Boboli, który w czasie powstania Chmielnickiego został schwytany przez Kozaków i poddany brutalnym torturom. – Bito go, przypalano ogniem, wycinano mu skórę w kształcie ornatu, a w końcu wyrwano język i powieszono głową w dół. Jego męczeństwo jest symbolem prześladowań religijnych tamtych czasów – opowiadał wykładowca.

Podkreślił, że Rzeczpospolita była wówczas państwem wielowyznaniowym i wielonarodowym, jednak konflikty religijne, zwłaszcza na Kresach, przybierały na sile. Sytuację zaostrzyło powstanie Bohdana Chmielnickiego, którego skutki były tragiczne zarówno dla Polski, jak i dla ludności kresowej.

– Powstanie kozackie z 1648 roku przekształciło się w wielką wojnę, która osłabiła Rzeczpospolitą. W 1654 roku Kozacy zawarli ugodę z Moskwą, co stało się początkiem kolejnych wojen polsko-rosyjskich. To były czasy, gdy Polska stała na krawędzi upadku – wyjaśniał prelegent.

Cały artykuł zamieściliśmy w 11 (1248) wydaniu papierowym Słowa Regionu.